Eind augustus werden we gevraagd om een artikel in het Akantis Magazine te schrijven. Dit blad komt elk halfjaar uit en publiceert vooral over vrouwenzaken. Akantis is de nieuwe naam van het vroegere vrouwenhuis op de Nieuwe Herengracht 95, waar nog geregeld congressen en lezingen georganiseerd worden over specifieke vrouwenbelangen.
'Het is gelukt om in twee stadsdelen een koffieochtend op te zetten, namelijk in Zuid en Nieuw-West. De vrouwen die de stap hebben gezet blijven over het algemeen komen. Als je enkele keren niet komt wordt je gemist. Juist door het elkaar wekelijks te ontmoeten, werkt het als een soort familie en ondanks de onderlinge verschillen tussen vrouwen is elke ochtend is weer verrassend. Je kunt gewoon aanschuiven en meedoen. '
---------------------------------------------------------------------------------
'De Lesbo-Code, koffieochtenden voor lesbische 40+ vrouwen'
In het najaar 2011 kwam de gemeente Amsterdam met een emancipatienota. Voor vijf zgn. speerpunten, gebieden waarop volgens de gemeente vrouwen nog altijd een achterstand hebben, werd een kleine subsidie beschikbaar gesteld. Eén van de speerpunten was ‘zichtbaarheid van lesbische vrouwen’. Aangezien lesbische vrouwen door de jaren heen nauwelijks zichtbaar zijn geworden - dit tot in tegenstelling tot homomannen - sprak ons dit aandachtspunt enorm aan.
Vanuit de Wouw-Amsterdam, een groep maatschappijkritische 50+ vrouwen die zich inzetten voor de belangenbehartiging van oudere vrouwen, kregen we het groene licht om een project in te dienen.
Projectplan
Het plan was om in enkele wijken een wekelijkse koffieochtend op te zetten waar je op een vaste locatie elkaar kunt ontmoeten bij een kop koffie. Dit idee is ontstaan naar analogie van de Pink Postcode groepen die kortgeleden in een aantal wijken waren ontstaan. Deze maandelijkse Pinkgroepen zijn altijd in de avond, en daar komen voornamelijk mannen op af.
Het was onze verwachting dat deze koffieochtenden in een behoefte zouden voorzien, omdat er nogal wat oudere lesbische vrouwen thuis zitten vanwege hun gezondheid, een burn-out of afgekeurd zijn.
De leeftijdsgrens van 40 jaar is zo gekozen omdat voor een aantal vrouwen dan al de problemen zichtbaar worden. Het blijkt bv. dat deze groep aanzienlijk méér gezondheidsproblemen heeft dan leeftijdsgenoten.
Gelukkig vielen we in de prijzen en konden we met de subsidie, bedoeld om aanloopkosten te betalen, een folder, flyer, affiche, video en website maken. Het zoeken naar een locatie kon beginnen en dat viel niet mee. Toch zijn we overal opmerkelijk vriendelijk ontvangen. Maar het moeilijkste was, zoals we al hadden verwacht, om vrouwen over de drempel te krijgen …….
Hoe het begon
Zuid
We zijn begonnen in Zuid, omdat we daar zelf wonen, en er in dit stadsdeel niets voor lesbische vrouwen is. De Willem de Zwijgerkerk bood ons onderdak en de gastvrijheid was groot. We maakten een flyer en een affiche die we bij bibliotheken, buurthuizen en huisartsen brachten. De begindatum was 22 april, en toen was het afwachten. Al vrij snel vormde zich een vast groepje wat zich langzaam uitbreidde. Vanuit het ServicePunt Emancipatie kwam de vraag of ze opnames mochten maken voor een promotievideootje. Toen bleek dat de helft van de vrouwen niet gefilmd wilde worden! De opnames waren zó leuk dat er naderhand twee video’s van zijn gemaakt, die nu op onze website staan.
Vanwege verbouwingen in de Willem de Zwijgerkerk zijn we naar het Huis van de Wijk Olympus uitgeweken. Hier zitten we in de koffieruimte, zichtbaar voor iedereen(!). Dit beviel zo goed, dat we zijn gebleven.
Nieuw-West
Via de bijeenkomsten bij het SPE hebben we directeur van het emancipatiecentrum Vrouw & Vaart ontmoet. Zij vroeg ons om de koffieochtenden ook in Nieuw-West op te zetten. Hierover waren we zeer verheugd. Bij onze oriëntatie op het stadsdeel bleek dat Nieuw-West sinds twee jaar een homo-beleid heeft. In het veelgelezen buurtblad ‘Westerpost’ konden we een interview krijgen en 22 november 2012 zijn we gestart. V&V is een goed lopend centrum waar veel allochtone vrouwen komen. De gastvrijheid in V&V is enorm, en we voelen ons goed op ons gemak.
Wat we ons niet hadden gerealiseerd is dat Vrouw & Vaart in de kindervakanties gesloten is, zodat we moesten uitwijken naar iets anders. We bedenken met ons allen een uitje en dat werkt heel stimulerend. De eerste keer zijn we bv. gaan ontbijten in de Hema voor één euro en moesten daarvoor al om half tien aanwezig zijn. Maar dat was geen probleem, iedereen was er gewoon.
Ook voor de zomervakantie hebben we enkele ‘uitjes’ bedacht, waarbij we Nieuw-West hebben verkend.
Door Pink Nieuw-West werden we uitgenodigd om op 4 mei aan twee kransleggingen deel te nemen. Op 8 maart werden we door V&V uitgenodigd om aan de viering van de internationale vrouwendag in de Meervaart deel te nemen en een standje te bevrouwen. Hier kwamen we in contact met een vrouw van 86 jaar die om de hoek van V&V woont. Haar vriendin, waar ze 50 jaar mee had samen gewoond, was net overleden. De overgang naar het alleen wonen is groot en ze is blij dat ze ons ontmoet heeft. Heeft zelfs met behulp van één van ons een computer aangeschaft en e-mailt nu, fantastisch toch? Een andere vrouw heeft haar sportclub verzet en nog een andere vrouw werd door haar fysiotherapeut aangezet om elke keer te komen zodat ze meer zou gaan lopen en fietsen.
Film/lezing op de zondagmiddag
Al gauw kregen we de vraag van werkende vrouwen of we ook niet iets op de zondag konden organiseren. Zo zijn we 24 juni 2012 met de vertoning van lesbische films begonnen. Het begint dan met thee, de film, een borrel waarbij we gezamenlijk de film nabespreken en dan eten we nog wat, iedereen neemt daarvoor wat mee. Tot onze verrassing waren er ook vrouwen die aanboden om een middagprogramma te vullen. Zo hebben we een lezing gehad over ‘Sexual Fluidity’, een intrigerend Amerikaans onderzoek over hoe de seksuele voorkeuren (vrouw-man) van vrouwen door de jaren heen niet constant is zoals bij mannen. Verder bood zich een theatergroep aan, hield iemand een powerpoint presentatie over haar coming-out en het lesbische leven in New York en hadden we middag over lesbische humor. En naar aanleiding van een film over het leven van Anne Lister in de 18e eeuw, komt er in oktober een vrouw een lezing geven over het lesbische leven in de pre-Victoriaanse tijd.
Deze middagen blijken een schot in de roos te zijn, waarop ook vrouwen van buiten Amsterdam komen.
Eén jaar verder.
Het is gelukt om in twee stadsdelen een koffieochtend op te zetten, namelijk in Zuid en Nieuw-West. De vrouwen die de stap hebben gezet blijven over het algemeen komen. Als je enkele keren niet komt wordt je gemist. Juist door het elkaar wekelijks te ontmoeten, werkt het als een soort familie en ondanks de onderlinge verschillen tussen vrouwen is elke ochtend is weer verrassend. Je kunt gewoon aanschuiven en meedoen. Nu we langer bezig zijn wordt het steeds vertrouwder en ongecompliceerder.
De ochtenden zijn dan ook geanimeerd en in de vakanties gaan de koffieochtenden gewoon door, veel vrouwen gaan namelijk niet meer op vakantie. De betrokkenheid bij elkaar werkt stimulerend en zet een aantal vrouwen aan om hun leven bij te stellen.
Ondanks dat we een goede start konden maken in enkele stadsdelen, blijft het bereiken en activeren van vrouwen zodat ze hun huis uitkomen een constant punt van aandacht.
Al met al blijken de koffieochtenden een bruikbaar concept te zijn, dat met weinig kosten overdraagbaar is naar andere buurten. Graag geven we informatie als er plannen in die richting zijn.
Marjan Nieuwenhuis